TWIZA PODCAST XXVIII, SAID BOUDDOUFT SPREEKT OVER HET BEVRIJDINGSLEGER ALN IN MAROKKO

Said Bouddouft vertelt uitgebreid in deze extra lange podcast aflevering over het verzet in de jaren 50, voornamelijk in het Gzenaya gebied (het zuiden van de Rif), maar ook in de rest van het land Marokko.

Said geeft duidelijk aan dat er veel meer personen waren die het initiatief hebben genomen tot de oprichting van het bevrijdingsleger in Gzennaya. Dit geldt ook voor de leiding van verschillende cellen. Helaas zal niet iedereen genoemd kunnen worden. We behandelen tijdens deze podcast een paar namen. Hiermee wordt de anderen natuurlijk tekort gedaan, maar het kan niet anders. Er komen nog zeker momenten om de anderen ook te behandelen.

Hassan ben Hammouch Ezzekriti (foto 1)
In deze podcast worden een aantal personen genoemd die beschouwd kunnen worden als de leiders van het 1ste uur. Zo wordt Hassan ben Hammouch Ezzekriti gezien als een van de geestelijke leiders van het bevrijdingsleger in Gzennaya. Hassan Ezzekriti vocht mee met het Riffijnse leger in de jaren 20 tegen de Fransen en de Spanjaarden. In 1924 werd Gzennaya, uitgezonderd van Jbarna, een deel van de Rif republiek onder leiding van Abdelkrim El Khattabi. Abdelkrim benoemde Hadou Mohamed Ameziane leider van de regio Gzennaya. Hassan ben Hammouch Ezzekriti werd als zijn adviseur aangesteld en hij werd tevens de algemene secretaris van Gzennaya. Dit werk deed hij vanaf 1924 tot aan de val van de Rifrepubliek in 1926. Na de overgave van Abdelkrim is hij rechter geworden in het westelijke deel van Gzennaya. In 1947 nam hij het initiatief tot de oprichting van het bevrijdingsleger. De Fransen noemden hem 'l'âme de resistance' (de ziel van het verzet). Na de aanval op de Franse militairen in Aknoul, Bourd en Tizi Ouasli stuurde het Franse leger veel versterking naar Gzennaya. Een van hun doelwitten was Hassan ben Hammouch Ezzekriti. Het leger stak zijn huis in brand. Maar Ezzekriti zelf (en zijn vrouwelijke familieleden) vluchtten naar het grensgebied met Aït Waryaghar. Op zijn nieuwe vestigingsplaats werd hij ziek en overleed hij op 27 oktober 1955. Hij werd in eerste instantie in Aït Waryaghar gebied begraven. Pas in 1957 werd zijn stoffelijke overschot overgebracht naar “De Begraafplaats voor Martelaars” in Ajdir.

Hadj Omar Abarki Errifi (foto 2 en 3)
Hadj Omar Abarki Errifi is geboren in 1906 in Azrou (Tizi Ouasli). Omar Abarki raakte betrokken bij het verzet tegen de Fransen in de jaren 20. Hij was toen heel jong. In 1952 was hij de leider van de Gzennaya-delegatie die Mohamed ben Abdelkrim in Cairo heeft bezocht. De delegatie bestond uit Hadj Abdeslam ben Haddou Attaghilasti, Hadj Mohamed Omar Akhiat en Abdellah Machdoud Ezzekriti. Deze mensen gingen naar Mekka voor de hadj-verplichtingen en bij hun terugkomst zijn zij op bezoek gegaan bij Mohamed ben Abdelkrim. Ze gingen met hem overleggen over het gewapende verzet tegen de Fransen en voor het verkrijgen van wapens (zie foto’s 2 en 3). Tijdens hun terugreis naar Marokko overleed Hadj Omar Akhiat. Hij werd op zee begraven. Vanuit Egypte kwamen de Mekka-gangers (houdjaj) in die tijd per boot naar Marokko. Hadj Abdeslam ben Haddou Attaghilasti is overleden in oktober 1955. Hij was een van “de bommen-makers” van het bevrijdingsleger. Bij het maken van bommen ging het mis. De bom ontplofte in zijn handen. Hadj Omar Abarki is in oktober 1955 gedood door de Fransen. Hij werd omsingeld in een huis (men zegt dat hij verraden is) en werd door de Franse soldaten gesommeerd om zich over te geven. Dat weigerde hij en gedurende het gevecht werd hij alsnog gedood.

Alhadj Abdelkader Chtatou (foto 4)
Abdelkader Chtatou is geboren in 1911. Deze man was heel vroeg actief in het verzet. Eind jaren 30 werd hij meerdere malen in de gevangenis gegooid, omdat hij antikoloniale boodschappen verspreidde in de moskeeën in Gzennaya. Ook in de jaren 40 en begin jaren 50 werd hij door de Fransen in de gevangenis gegooid. Toen het bevrijdingsleger in de nacht van 1 op 2 oktober 1955 Bourd aanviel zat hij in de Franse gevangenis. Hij werd in die nacht bevrijd en de ochtend daarop nam hij de leiding op zich voor de aanval op Bouzineb. Abdelkader Chtatou is na de formele onafhankelijkheid van Marokko naar Oujda gegaan om het Algerijnse verzet te helpen. Hij is in 1989 overleden.

Masoud Akjouj, Abdelaziz Akoudad Douayri, Mohammed Oukhattou en Mohammed El Ajjouri (foto 5,6,7,8 en 9)
Er waren verschillende personen actief bij de leiding van het bevrijdingsleger. In Aknoul: oa. Masoud Akjouj (foto 5); Bourd: oa Abdelaziz Akoudad Douayri (foto 6); Tizi Ouasli: oa. Mohammed Oukhattou (Foto 7) en Mohammed El Ajjouri, (bekend onder de bijnaam Ghambouchi/Ghbouchi, zie foto 8) en op foto 9 staat het opsporingsbericht van het Franse leger.

We danken Said opnieuw voor zijn enthousiasme, energie en de kennis die hij met ons deelt. We sluiten de podcast af met typische Gzenaya izran over de heldendaden tijdens het verzet tegen de Fransen in die roerige jaren 50 van de vorige eeuw. We danken uiteraard ook Silvia Vermeulen voor de montage en Mostaf Asitem voor de muziek. Deel de podcast als je hem waardeert, volg ons op de bekende podcast kanalen en vertel vooral over de Twiza Podcast. Heel veel luisterplezier toegewenst!

We hebben aan Said de volgende vragen gesteld:

Wanneer werd het ALN opgericht en waar?

Door wie?

Kun je de omstandigheden schetsen waarin Marokko zich bevond in dat moment van de geschiedenis?

Waar begon het eerste verzet? Wie waren de verzetsleiders?

Bourd en Marmoucha waren succesvolle aanvallen? Kun je ons kort vertellen over deze aanvallen op de Fransen?

Wat was de rol van Abdelkrim El Khattabi die in Cairo woonde?

En de rol van Koning Mohamed V?

Werd er samengewerkt met het Algerijnse bevrijdingsleger?

Wat was de rol van de Istiqlal partij in dit geheel?

Er was een schip met wapens aangekomen in Kebdana voor het bevrijdingsleger FLN/ ALN? Kun je ons hier iets meer over vertellen?

Hoe verging het uiteindelijk met het verzet en met haar leiders?


De podcast is te beluisteren via:

Soundcloud
Spotify
Google Podcasts
ITunes